10-11 Kasım 2016 tarihlerinde bir ağabeyim bir hesap yapmış ve twitter sosyal paylaşım sitesinden yaptığı hesabı paylaşmış sonrasında da hesapla ilgili olarak da birkaç soru sormuş. Şimdi o sorulara gelmeden önce benim de daha önceden haşır neşir olduğum bir konu hakkında kitaplara dayanarak bilgi verip sonra o ağabeyimin hesabına ve sorularına geleceğim ve ben de birkaç soru soracağım.

Şimdi iktisat, işletme vb fakültelerde verilen derslerden biri de milli gelirdir. Bu, ülke ekonomisinde önemli bir enstrümandır. Peki, televizyonlarda, gazetelerde, dergilerde toplantılarda adı sıkça geçen bu milli gelir nedir? Teknik olarak milli gelir şöyle tanımlanıyor: “Bir ekonomide belli bir döneme ilişkin safi milli hasıla değerinden aynı dönemde, o ekonomide alınan dolaylı vergiler toplamının çıkartılmasıyla elde edilen tutar milli gelirdir. Bilimsel anlamda milli gelir bir ülkede belli bir dönemde üretilen mal ve hizmetlerin net parasal değeridir.”

Tanımlanan milli gelirin ise 3 çeşit hesaplama yöntemi var. 

1. Üretim Yöntemiyle,

2. Gelir Yönetimiyle,

3. Harcama Yöntemiyle.

İlk yöntemi sadece incelersek bu yöntemde ülkede üretilen mal ve hizmetlerin parasal değerleri hesaplanıyor. Bu mal ve hizmetlerin fiyatları da o yılın piyasa değerleri ile belirleniyor. Üretim Yöntemiyle milli gelir hesaplanmasında önce Gayri Safi Milli Hasıla yani Brüt Milli Gelirin hesaplanması gerekiyor. Bu hesapta tüm üretim gelirleri toplanıyor.

Tarımsal Üretim + Sanayi Üretimi + Hizmet Üretimi = Brüt Milli Gelir (Gayri Safi Milli Hasıla). 

Daha sonra Gayri Safi Yurt İçi Hasıla için de Dış Ticaret Farkı Gelir veya Gideri ekleniyor ya da çıkarılıyor. Dış Ticaret Farkı da o ülkenin ithalat ve ihracat rakamlarının toplanmasıyla bulunuyor. Örnek olarak o ülke 100 Dolarlık bir ihracata karşılık 80 Dolarlık bir ithalat yaptığında Dış Ticaret Farkı 20 Dolarlık Gelir olarak çıkıyor. Tam tersi durumda ise 20 Dolarlık Gider olarak belirleniyor. İşte bu fark Brüt Milli Gelire eklenip çıkarıldığında Gayri Safi Yurt İçi Hasıla bulunuyor.

Gayri Safi Milli Hasıla (+) veya (-) Dış Ticaret Farkı Gelir veya Gideri = Gayri Safi Yurt İçi Hasıla.

Net milli gelirin hesaplanmasında Gayri Safi Milli Gelir’den Amortismanlar çıkartılıyor. Amortisman nedir? Tek Düzen Muhasebe sisteminde Amortisman, duran varlıkların, aşınma, yıpranma veya eskime payı olarak ifade ediliyor. 
Gayri Safi Milli Gelir – Amortismanlar = Safi Milli Hasıla (Net Milli Gelir)
Son kısımda da dolaylı vergilerin Safi Milli Hasıladan çıkartılması ile Üretim Yöntemiyle milli geliri bulmuş oluyoruz. Dolaylı Vergiler burada mal ve hizmetlerden alınan vergiler oluyor, yani KDV (Katma Değer Vergisi) vb.

Safi Milli Hasıla – Dolaylı Vergiler = Milli Gelir Elde edilir.

Çok iyi olmayan iktisat bilgimle bu işin üstatlarından özür dileyerek az çok milli gelirin Üretim Yöntemiyle olan milli gelir hesabını anlatmaya çalıştım. Milli gelir olayı böyle hesaplanırken şimdi gelelim yazımın başında söz ettiğim ağabeyimin hesabı ve sorularına ve benim sorularıma.

İlk olarak ağabeyim 10 Kasım 2016 tarihinde şöyle tweet atmış: 

Asgari ücret 1300 TL X 12 ay =15.600 TL: 3.20 TL =4875 dolar. Hocam 10.000 dolardı F.başına gelir. N’oldu bizim 10 bin Dolara.

İkincisinde ise 11 Kasım 2016 tarihinde şöyle tweet atmış: 

1300 asg ücretx12 ay =15.600;3.27 =4770 dolar Hani F.Başına düşen gelir 9500 dolardı? Bugün dünden de fakirsiniz dostlar.

Ağabeyimin hesabı ve soruları böyle, şimdi bu tweetlerden yola çıkarak ben de birkaç soru sormak istiyorum:

“Hakikaten gün geçtikçe bizim gelir nereye gidiyor? Hani istikrar? İstikrara oy veren benim çevremdeki akrabam ve arkadaşlarıma soruyorum işleriniz nasıl, iyi misiniz, keyfiniz nasıl?”