ALS (Amiyotrofik lateral skleroz), merkezi sinir sisteminde, omurilik ve beyin sapı adı verilen bölgedeki hücre harabiyetine neden olan, buna bağlı olarak kaslarda zayıflık ve erimeye yol açan bir hastalıktır. Motor nöron hastalığı olarak da bilinir.
Hastalık dünyanın her yerinde ve her kesimden insanda ortaya çıkabilir. Erkeklerde biraz daha sıktır. Ortalama başlangıç yaşı 55’tir. Ancak, çok genç yaşta da, çok ileri yaşta da görülebilir. Bu anlamda Amyotrofik Lateral Skleroz diğer ismiyle de Motor Nöron Hastalığı konusunda toplumsal bilinç ve farkındalık oluşturmak amacıyla 21 Haziran Günü, "Dünya ALS Günü" olarak belirlenmiştir.
Hastalığın sebebi tam olarak bilinmemektedir. Genetik yatkınlığın etkili olabileceği düşünülmektedir. Ayrıca; Tarım ilaçları ve ağır metaller gibi çevresel toksinler, travma, viral enfeksiyonlar, otoimmünite, vitamin eksikliği, hormonal bozukluklar gibi çeşitli faktörlerin neden olabileceği düşünülmektedir.
Hastalığın başlangıç belirtileri hastadan hastaya farklılık gösterir. Çoğu hastanın fark ettiği ilk belirti kol veya bacakta güçsüzlük ya da incelmedir. Örneğin; kişi çantasını taşırken, yazı yazarken, düğmesini iliklerken zorlanır, yürürken veya koşarken tökezler. Bazı hastalar hastalığın başlangıcında özellikle geceleri belirginleşen kramplardan yakınırlar. Bazı hastalarda ise hastalık, konuşma veya yutma güçlüğü şeklinde başlar. Kaslarda seyirme, ağrı ve kramplar bu belirtilere eşlik edebilir.
ALS’de güç kaybı neden olur? Bir hareketi başarabilmek için o hareket ile ilgili kaslarımızın istemli olarak kasılabilmesi gerekir. Kasların ihtiyaca göre kasılabilmesi için motor sinirler denen iki grup sinir görev yapar. Biz bir hareket yapmak istediğimizde beynimizin ilgili bölümünden doğan uyarım birinci grup motor sinirler tarafından önce omuriliğe ulaştırılır. Orada bekleyen başka motor sinirler uyarılırlar.Bu ikinci grup sinirler ise omurilikten çıkıp ilgili kasa giderek onun kasılmasını sağlar. Eğer motor sinirlerde harabiyet olursa, istemli kas kasılması bozulur, hasta da gücünü kısmen ya da tamamen kaybeder.
ALS hastalığı bulaşıcı bir hastalık değildir. Hastalığa tanı koyduran özel bir test yoktur. Teşhis, klinik belirti ve bulgulara dayanılarak konulmaktadır. ALS' nin nedeni tam olarak bilinmediği için semptomatik olarak tedavi edilebilmektedir. ALS' nin kesin bir tedavisi yoktur. Hastaların kişisel durumları göz önünde bulundurularak rehabilitasyonlarına yönelik gerekli ek tedavilerin yapılması önem taşımaktadır.
