Şen: “Emeklilerin kaderi hükümetlerin iki dudağı arasında”

AYŞİN SEÇİL GEZER

Şen, şunları söyledi: “DİSK-AR bu düzenli raporların yanı sıra; asgari ücret, sendikalaşma ve toplu pazarlık, OHAL ve çalışanlar, kiralık işçilik, başkanlık ve işçi hakları konularında kapsamlı raporlar hazırladı. Bugün sizlerle paylaşacağımız raporla emeklilerin durumuna dikkat çekmek istiyoruz. Emekliler 12 milyonu aşan sayılarıyla ülkemizin en önemli toplumsal gruplardan birini oluşturuyor. Ücretli çalışan sayısının 18 milyon civarında olduğu düşünülecek olursa, emeklilerin ne kadar önemli bir toplumsal grup olduğu görülecektir. Emeklilik çalışmaya bağlı bir haktır, çalışma hakkının devamı niteliğindedir. O nedenle emeklilerin sorunları çalışma hayatının sorunlarının çok önemli bir parçasıdır. Ömürlerinin en güzel yıllarını çalışarak tüketmiş olan işçilerin, emekçilerin yaşlılıklarını mutlu, huzurlu ve refah içinde geçirmesi, devletin ve toplumun onlara en temel borcudur. Ancak 8 milyonu aşkın yaşlılık aylığı alan emekli ve 4 milyon civarındaki hak sahibiyle birlikte emekliler ciddi geçim sıkıntıları yaşıyor.”

5510 SAYILI YASA EMEKLİLERİ DE OLDUKÇA OLUMSUZ ETKİLEDİ

Emeklilerin kendi kaderleri hakkında söz sahibi olmadığını ve sendikalaşmaları konusunda yıllarca engeller çıkarıldığını belirten Salim Şen, “Emekliler mücadele ederek bu engelleri aşıyor ancak emeklilerin devletle ve yerel yönetimlerle pazarlık hakları yok. Emeklilerin çalışırken üye oldukları sendikalara üyeliğinin devam etmesine olanak sağlanmıyor. Emeklilerin kaderi hükümetlerin iki dudağı arasında. Emekliler 2000'li yıllarda büyük mağduriyetler ve hak kayıpları yaşadı. Bu mağduriyetlerin temel kaynağı 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu oldu. 2008 yılında yürürlüğe giren 5510 sayılı yasa, çalışanların yanında emeklileri de oldukça olumsuz etkiledi. Emekliliğe erişim hakkı 2008 yılından sonra daha da zorlaştı, emeklilik yaşı yükseldi, emekli aylığı elde etme koşulları zorlaştı ve emekli aylıkları düşmeye başladı. Emekliler 2000'li yıllarda giderek daha fazla ekonomik sıkıntı çekmeye başladılar. Emeklilikte yaşa takılanlar ve aynı koşullarda fakat farklı zamanlarda emekli olanların aylıkları arasındaki büyük eşitsizlik devam ediyor. DİSK-AR tarafından hazırlanan Türkiye'de Emeklilerin Durumu Raporu, Türkiye'de emeklilerin demografik yapısını, emekli aylıklarının büyüme oranları ile asgari ücret karşısındaki durumunu, emeklilerin yaşadıkları ekonomik sıkıntıları ve çalışan emeklileri ele almaktadır.” dedi. 

ÇALIŞAN VE İŞ ARAYAN EMEKLİ SAYISI HIZLA TIRMANMAKTADIR

Ülkedeki emeklilerin yüzde 71'inin 56 ve daha yukarı yaşlarda olduğunu hatırlatarak sözlerine devam eden Şen, şöyle konuştu: “Bu durum Türkiye’nin genç emekliler ülkesi olduğu yönünde yapılan propagandanın temelsiz olduğu göstermektedir. Emeklilik yaşının yükseltilmiş olması nedeniyle, emeklilerin yaş ortalaması önümüzdeki yıllarda daha da yükselecektir. Emeklilik yaşının yükselmesi ve yıl ile prim gün sayısını tamamlayanların yaş koşuluna takılması nedeniyle büyük mağduriyetler ortaya çıkmaktadır. Bu durumda olan emekliler kıdem tazminatlarını alıp işten ayrılmakta veya çıkarılmaktadır. Emeklilikte yaşa takılanlar emekliliğe kadar daha güvencesiz ve düşük ücretli işlerde çalışmaktadır. Emeklilikte yaşa takılanlar sorununun çözülmesi ve bu mağduriyetin giderilmesi gerekiyor. Çalışan ve iş arayan emekli sayısı hızla tırmanmaktadır. 2003 yılında 1,5 milyon olan çalışan ve iş arayan emekli sayısı 2017 itibariyle, 4 milyonu aşmıştır. Çalışan ve iş arayan emeklilerin sayısının giderek artmasının temel nedeni emekli aylıklarının insanca yaşamaya yetecek seviyede olmaması ve giderek düşmesidir. Emeklileri yaşadığı bir diğer önemli sorun aynı koşulları yerine getirerek emekli olanların sırf farklı dönemlerde emekli olmaları nedeniyle emekli aylıklarındaki büyük farklılıklardır. Aynı hizmet yılı ve prim gün sayısı ile emekli olanlar arasında emekli aylıkları açısından büyük uçurum söz konusu olmaktadır.”

EMEKLİLER BU ÜLKENİN VATANDAŞI DEĞİLMİŞ GİBİ BÜYÜMEDEN PAY ALAMIYORLAR

Salim Şen sözlerine şöyle devam etti: “5510 sayılı yasa ile emekli aylıklarının hesaplanma ve artırılma yönteminin değiştirilmesi nedeniyle, emekli aylıkları giderek düşmektedir. Bilindiği gibi 5510 sayılı yasa ile emekli aylıkları güncelleme katsayısı değiştirildi ve daha önce milli gelir artışının yüzde 100'ü hesaba katılırken artık yüzde 30'u dikkate alınmaya başlandı. Emekli aylıklarının güncellenmesinde milli gelirin tamamını hesaba katılmasından vazgeçilmesi ve sadece yüzde 30'unun hesaba katılması nedeniyle, emekli aylıkları milli gelire göre yüzde 34 geriledi.  Emekliler bu ülkenin vatandaşı değilmiş gibi büyümeden pay alamıyorlar. Örneğin ekonomi 2017'de yüzde 7,4 büyüdü diye açıklandı. Bunun emeklilerin ilk aylık hesaplamasına yansıması 2,2 olacak. Böyle adaletsizlik olur mu?

Emekli aylıklarının ilk hesaplanmasında milli gelirin sadece yüzde 30'u hesaba katılırken, artırılması sırasında hiç dikkate alınmıyor. Örneğin 2017'deki 7,4'lük büyüme emekli aylık artışlarına yansımayacak. Bu kabul edilebilir bir durum değil. Emekli aylıklarının bir diğer önemli unsuru olan aylık bağlama oranları da değiştirildi. Emekli aylıklarının alt sınırı ortalama aylık kazancın yüzde 35 ile yüzde 40'ı olarak saptandı. Bu durum ortalama emekli aylıklarının asgari ücretin yüzde 35-yüzde 40’ına kadar gerileyeceği anlamına geliyor. Nitekim ortama emekli aylıkları asgari ücrete göre önemli gerilemeler kaydetti. 2002 yılında ortalama emekli aylıkları asgari cüretin yüzde 32 üstünde iken 2017'de asgari ücretin yüzde 6 altına geriledi. Emekli aylıkları asgari ücret karşısında yüzde 28 geriledi.”

EMEKLİ AYLIKLARININ ARTIŞINDA MİLLİ GELİR ARTIŞI DA HESABA KATILMALIDIR

Şen, sözlerini şöyle tamamladı: “Emeklilerin hak sahiplerine bağlanan aylıkların alt sınırları içler acısı durumdadır. Raporumuzda da görüleceği üzere hak sahiplerine bağlanacak aylıkların alt sınırı 2018 için 225 TL'ye kadar gerilemektedir. Bu tablo emeklilere reva değildir. Emeklilerin örgütlenmesi konusunda yıllardır mücadele veren DİSK ve DİSK'in emekliler sendikası olan Emekli-Sen insan onuruna yaraşır bir emeklilik için şu talepleri savunmaktadır; Emekli aylıkları yaşam koşullarına uygun hale getirilmelidir. Emekli aylıklarının alt sınırı asgari ücretle eşitlenerek asgari ücrete uyumlu bir biçimde zam oranları belirlenmelidir. Aynı koşullarda emekli olanların aynı emekli aylığı alması sağlanmalıdır. Emekli aylıklarının artışında sadece enflasyon değil, milli gelir artışı da hesaba katılmalıdır. Emekli aylıkları iyileştirilmeli, aylık bağlama oranları eski düzeye çekilmeli, güncelleme katsayısında milli gelir artışının tümü dikkate alınmalıdır. Emekli aylıklarının belirlenmesine hükümet emekli sendikalarıyla müzakere etmeli, emeklilere toplu pazarlık hakkı tanınmalıdır. Emeklilerin sendikal haklarını kullanmasının önündeki engeller kaldırılmalıdır. Emeklilerin isterlerse ayrı sendikalar kurması veya çalışırken üye oldukları sendikalarda üyeliğinin devamı sağlanmalıdır.”