Tarımsal üretimdeki bilginin uygulanmasının geçmişine bakıldığında yarım asırdan fazladır. Ülkemizde “Tarımsal Danışmanlık” mevzuat çalışmalarının 2003 yılında başlatıldığı, 2009 yılında 24 ilde 100 danışman ve 3.145 üretici ile başladığı görülmektedir. Bu projenin uygulanmasına karar verenlere teşekkür ediyoruz. Peki, sürecin başlatıldığı tarihten günümüze neler yaşanmış; yaşanmakta ve yaşatılması planlanmaktadır? Görmek gerek. Süreç başlatıldığında gerek uygulayanlar gerekse bu hizmetten faydalanacaklar olsun sistem hakkında yeterli tecrübe ve bilgi sahibi değildi. Üstelik sistemi uygulatan kamu da sistemi henüz kavramamıştı. Geçen süreç içerisinde tüm olumsuzluklara rağmen sahada fedakarca ve de ekonomik zorluklar ile çalışan danışmaların tecrübe sahibi olmaları, sürecin gelişimine katkı sundu. Dönemin içerisinde sürecin sonlanmasını isteyen bürokratlar da yer aldı. Bu durum hizmet alıcısı olan üreticilere ve üretime zarar verdi. Danışmanlığın kaldırılması konusunda teşebbüsler başlatıldı. Bakanlık düzeyinde yapılan değişiklik fırsat bilindi. Bürokrasinin etkisinde kalan siyasi iradenin “Danışmanlık kaldırılacaktır” beyanatları duyuldu. Neticesinde sistemin rekabetçi gücü olan kendi nam ve hesabına çalışan “Serbest Tarım Danışmanları” destekleme dışında bırakıldı. Proje; ilgili üretici örgütleri olan Oda ve Birliklerin desteklenmesi ile mesai mevhumu anlayışında yürütülmesine karar verildi. Süreç içerisinde yapılan itiraz ve de istekler neticesinde rekabetçi güç olan kendi nam ve hesabına çalışan “Serbest Tarım Danışmanları” 2018 yılı tebliği hükümlerinde yer aldı. 2019 yılında sisteme dâhil edilerek bu günkü karma sistem uygulanmaya başlatıldı. Tekrar bu kararı veren o günkü bürokrasiye ve siyasi iradeye teşekkür ediyoruz. Bundan sonraki süreçte bürokrasiye bu teşekkür edilmeli midir? Edilmemeli midir? Takdirlere bırakıyoruz. Bu düşüncemizin temelinde bürokrasinin o günden bu güne “Tarımsal Danışmanlık” projesinin önünü açacak yöntemler uygulamak yerine, sistemin daha karmaşık ve hedefinden uzaklaştırıcı kararlar almış olması yatmaktadır. Nitekim en son yayımlanan “Çiftçi Görüşme Formu” ile bu durum desteklenmektedir. Ekonomik zorluklar içerisinde fedakarca sürdürülen bir hizmet modelinde “Çiftçi Görüşme Formu” ne anlama geldiği gerçek anlamı ile merak konusudur. Üretim anlamında danışmanın üretime katkısı konusuna katkısı olmayan böyle bir uygulama ile ne amaçlanmıştır? 2010 yılında asgari ücretin aylık bazda 588 TL yıllık Bazda 7.056 TL olduğunu, 2022 yılında ise asgari ücretin 5.005 TL yıllık bazda ise 60.060 TL olduğu bir devrede bir danışmana 52.000 TL bir ücretin ödenmesine sebebiyet verenler böyle bir “Çiftçi Görüşme Formunun” bir danışmana maliyetinin neresindedirler? Devamında bu formun doldurulması ile görevlendirilen kamu personeli bu formu doldurabilecek, değerlendirebilecek tecrübe sahibi midir? Nitekim yapılan denetimlerde sorunların yaşandığı ve de en üzücü tarafı ise ilgili kamu görevlisi tarafında üreticiye farklı yaklaşımlar ile yaklaşarak formun hedefine uygun doldurulmadığı da tespitler arasındadır. Neticesinde “Teknik Komitelerinin” de ceza tasdik oluşumu anlayışı ile danışman dışında her kez görevini (!) yapmış olmuş mu olunuyor. Kurumsal yapımız TAR DER olarak raporlarımızda “İzlenebilirlik ten” bahsedilmektedir. İzlenebilirlik; “Teknik Komitelerinin” görevlerindendir. Diğer bir ifade ile “Teknik Komitelerinin” ceza tasdik oluşumu olmadığı da bilinmektedir. Tarımsal danışmanlık oluşumunun kurumsal yapısı olan TAR DER raporlarında, bu projenin desteği ile üretimde %25’ler seviyelerinde artış yaşandığı belirtilmektedir. Ancak konuyu kavramayan “Teknik Elemanından” “Gurup Sorumlusuna”, “Grup Sorumlusundan” “Yayım ve Eğitim Dairesi Başkanlığına” ve “Yayım ve Eğitim Dairesi Başkanlığından” , “Eğitim ve Yayın Dairesi Başkanlığındaki” idari yapı üretimde danışmanlığın neresindedir? Soruyoruz; -Böyle bir formun maliyeti nedir? Hesaplandı mı? - Devletin tüm çalışanlara ve emeklilere yılın 2. yarısında ücretlerine ilave zamlar yapılması amacı ile ek bütçeler oluşturulduğu bir dönemde sizler de en azından 2. dilim ödemeleri konusunda bir çalışmamı başlatınız da böyle bir denetim formu geliştirdiniz? - Yoksa geçmişte ukdede kalan danışmanlığın kaldırılması misyonu tamamlanmaya mı tekrar niyetlen ilmiştir.