Kırklareli’nin Vize ilçesindeki antik Bizye kenti, Traklar’dan Roma ve Bizans’a kadar uzanan köklü tarihiyle dikkat çekiyor. Ancak koruma eksikliği ve ilgisizlik bu eşsiz mirasın yok olmasına neden oluyor.
İnstagram üzerinden yayın sağlayan Trakya Arşiv ekibi editörleri,Trakya’nın bağrında, binlerce yılın izlerini taşıyan bir tarih sessizce yok olduğunu ve Vize Antik Kenti’nin Roma döneminden kalma tiyatrosu, surları ve yerleşim alanlarıyla burası yaşayan tarihin mirası olduğu, ama ne yazık ki hâlâ hak ettiği değeri göremediğini dile getiriyor.
1. derece arkeolojik sit alanı olan Vize Antik Tiyatrosu’nun durumu içler acısı olduğunu tüm bu alanın, bakımsız, denetimsiz durumda olduğu belirtilerek yetkililerin bu konuya duyarlı olmaları istendi.
TRAKYA'NIN KALBİNDE BİR TARİH: VİZE ANTİK KENTİ
Kırklareli'nin Vize ilçesi, binlerce yıl boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış, Trakya’nın tarihsel sürekliliğe sahip nadir yerleşimlerinden biridir. Antik dönemdeki adıyla Bizye (Βιζύη), bölgedeki Trak kabilelerinin hem siyasi hem de kültürel merkezi olarak öne çıkmıştır. Yapılan arkeolojik araştırmalar, kentin tarihinin M.Ö. 5. yüzyıla kadar izlenebildiğini ortaya koyuyor.
TRAKLAR VE ODRYS KRALLIĞI DÖNEMİ
Vize'nin tarihi, Trak kabileleri ile başlar. Herodotos ve Strabon gibi antik yazarların da işaret ettiği üzere, Trakya coğrafyası, Trak halkları için bir merkez niteliğindeydi. Bu bağlamda Bizye, özellikle Astai ve Bistones gibi kabilelerin etkinlik gösterdiği bir yerleşim olmuştur. Şehir, bir dönem Trakya Odrys Krallığı’nın da merkezi konumuna yükselmiştir. Bu durum, Vize'nin sadece yerel değil, bölgesel ölçekte de önem taşıdığını göstermektedir.
ROMA DÖNEMİNİN KALICI İZLERİ
Roma İmparatorluğu’nun Trakya üzerindeki siyasi kontrolünün kesinleşmesiyle birlikte Bizye, M.S. 1. yüzyıldan itibaren Roma’nın Trakya’daki önemli idari ve askeri merkezlerinden biri haline gelmiştir. Bu döneme ait en çarpıcı kalıntı, günümüzde hâlen görülebilen ve büyük ölçüde sağlam durumdaki Antik Roma Tiyatrosudur. Anadolu’nun Trakya kesiminde günümüze ulaşabilmiş tek Roma tiyatrosu olma özelliğiyle bilimsel açıdan önemlidir. Ayrıca bölgede yol kalıntıları, sarnıçlar, surlar ve muhtemel kamu yapıları da mevcuttur.
BİZANS’IN KALE-KENTİ
Bizans döneminde Bizye, özellikle sınır güvenliğini sağlayan bir kale-kent işlevi görmüştür. Bu döneme ait sur kalıntıları, kilise temelleri ve yer altı su yapıları, kentin askeri ve dini işlevlerini sürdüğünü göstermektedir. Aynı zamanda bu yapı kalıntıları, bölgede gelişen Hristiyanlaşma sürecinin de izlerini taşır.
OSMANLI’DAN GÜNÜMÜZE
Osmanlıların bölgeyi fethetmesiyle birlikte Vize, bir sancak merkezi haline gelmiş; ancak antik yapılar giderek günlük yaşamın gerisinde kalmıştır. Zindan Baba Türbesi, bu dönemden günümüze ulaşan önemli yapılardandır. Modern çağda ise, tarımsal faaliyetler, yapılaşma ve doğal etkiler sonucunda antik kalıntıların önemli bir kısmı tahrip olmuştur.
Osmanlıların bölgeyi fethetmesiyle birlikte Vize, sancak merkezi haline gelmiş; ancak bu dönemde antik kalıntılar giderek arka planda kalmıştır. Zindan Baba Türbesi, bu dönemden günümüze ulaşabilen az sayıdaki yapılardan biridir. Modern çağda ise yapılaşma, tarımsal faaliyetler ve doğa etkisiyle birçok antik yapı tahrip olmuştur.
BUGÜNKÜ DURUMU VE TEHLİKE ALTINDAKİ MİRAS
Günümüzde Vize Antik Kenti, 1. ve 3. derece arkeolojik sit alanı olarak tescillenmiş olsa da, alan üzerinde hâlâ yeterli arkeolojik kazı ve koruma çalışmaları yürütülmemektedir. “1. derece arkeolojik sit alanı olan Vize Antik Tiyatrosu’nun durumu içler acısı” ifadesi, bölgenin mevcut halini özetlemektedir. Tiyatro gibi önemli yapılar ilgisizlik içinde yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır.
Günümüzde Vize Antik Kenti, 1. derece ve 3. derece arkeolojik sit alanı statüsüne sahip olmakla birlikte, alan üzerinde hâlâ yeterli arkeolojik kazı ve koruma faaliyeti yürütülmemektedir. Kırklareli Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından tescillenmiş olan tiyatro, Roma dönemine ait en sağlam yapılar arasındadır. Ancak alanın arkeolojik potansiyeli hâlâ büyük ölçüde açığa çıkarılmamış durumdadır.
Trakya’nın bağrında, binlerce yılın izlerini taşıyan bir tarih sessizce yok oluyor: Vize Antik Kenti.
Roma döneminden kalma tiyatrosu, surları ve yerleşim alanlarıyla burası yaşayan tarihin mirası. Ama ne yazık ki hâlâ hak ettiği değeri göremiyor.
1. derece arkeolojik sit alanı olan Vize Antik Tiyatrosu’nun durumu içler acısı.
Tüm bu alan, bakımsız, denetimsiz ve görünmez durumda.
Yalnızca geçmişi korumakla kalmayalım, bu toprakların ekonomik ve kültürel geleceğini de inşa edelim.
Vize yalnızca bir tarih değil, bir fırsattır.
Turizmle kalkınabilecek, kültürle yeniden doğabilecek bir mirastır.
KÜLTÜREL VE EKONOMİK BİR FIRSAT
Vize Antik Kenti yalnızca geçmişin tanığı değil, geleceğin de anahtarı olabilir. Bölge, kültürel mirasın korunması ve sürdürülebilir turizm ile hem ekonomik hem de sosyal açıdan canlandırılabilir. “Vize yalnızca bir tarih değil, bir fırsattır” ifadesi, bu potansiyelin altını çizerken, kamuoyuna ve yetkililere çağrıda bulunuyor.
