Yerel Ekonomi, İşkolları ve Esnaflar

 

Halkalı-Kapıkule hızlı treninin faaliyete geçecek olmasının en önemli etkileri yerel ekonomi ve esnaflar üzerinde görülecektir. Hızlı trenin faaliyete girmesi ile birlikte İstanbul ve Edirne arasındaki hareketlilik artacağı için, Nantes örneğinde de görüldüğü gibi, şehre açılan kafe, restoran, sinema, tiyatro, gençlik merkezi gibi mekânların sayısında artış olması mümkündür. Bunlar hem Edirne’deki günlük hayatı güzelleştirecek hem de kentsel yaşamı doğrudan etkileyecek yatırımlardır. Dolayısıyla bu yatırımlar Edirne’nin daha yaşanabilir bir şehir olmasına hizmet eder ve bunu yaparken de şehrin yerel ekonomisini canlandırır. Şehrin merkezini çekici kılacak yatırımlar Edirne’de ikamet edenler için yeni istihdam kapısı oluşturmakla birlikte farklı iş kollarının oluşmasına da katkı sunacaktır. Eskişehir’de Odunpazarı Evleri’nin restorasyonu bu konuda önemli bir örnektir. Odunpazarı Evleri’nin yenilenmesi ve bu civarın resim, cam, el sanatları gibi aktivitelerin sergilendiği ve pazarlandığı bir merkeze dönüştürülmesi, Eskişehir’de ikamet eden birçok insan için iş olanağı oluşmuştur.

Hızlı tren sonrası Edirne’de turizm sektöründe beklenen gelişmeye şehrin esnafı da hazırlıklı olmalıdır. Özellikle tarihi çarşı esnafı ve diğer esnaflar için verimli bir yönetim şekline ihtiyaç bulunmaktadır. (bkz. Turizm Bilgi Notu, Çarşı Yönetim Sistemi) Edirne esnafının İstanbul’a gelen turisti cezbedecek kalitede ürünler pazarlaması gerekmektedir. Mevcut durumda Arasta, Bedesten ve Alipaşa çarşılarında devam ettirilen düzen, fason ürünlerin ve aynı çeşit tezgâhların sergilenmesi nedeniyle turistleri etkileyebilecek kapasitede değildir.

(16) Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı- Antalya-Konya Hızlı Tren Hattı Etki Analizi

Hızlı trenin yerel ekonomiye bir etkisinin de arsa ve konut bedeli ile kiralar üzerinden olması beklenmektedir. Örneğin, Ankara-İstanbul hızlı tren hattının İstanbul'daki durağı Pendik'tedir. Hurriyetemlak.com Emlak Endeksi'ne göre, Pendik'te satılık konut fiyatlarındaki yıllık artış oranı, hızlı trenin faaliyete geçmesi ile birlikte yüzde 26'ya ulaşmıştır. Halkalı- Kapıkule hızlı tren hattının iki ayağından biri olan İstanbul’da yatırıma uygun alanlar tükenme noktasındadır. Bu doygunluk sebebiyle, hızlı trenin faaliyete geçmesi sonrası yerli ve yabancı yatırımcının Edirne’yi daha fazla tercih etmeye başlaması beklenmektedir. Edirne’nin de hızlı tren ve yakın zamanda açılması beklenen havaalanı ile birlikte değer kazanması olasıdır. Trakya’daki kira artışı, çevresindeki İstanbul ve Güney Marmara illerine göre daha yavaştır. Fakat hızlı trenin bu gidişatı değiştirmesi beklenmektedir.

 

Üniversite

 

Hızlı tren, Edirne’de yaşayan fakat İstanbul’da öğrenim görmek isteyen öğrenciler için çok büyük bir olanaktır. Edirne’de Trakya Üniversitesi, İstanbul’da ise devlet vakıf ve vakıf meslek yüksekokulu olmak üzere 58 tane üniversite bulunmaktadır. Tekirdağ’da Namık Kemal Üniversitesi, Kırklareli’nde Kırklareli Üniversitesi olsa da bu iki üniversite de eğitim seviyesi bakımından Trakya Üniversitesi’nden daha iyi bir durumda değildir. Bu nedenle eğitim olanaklarının oldukça çeşitli olduğu ve sadece 1 saat uzaklıkta olacak olan İstanbul, Edirne’de yaşayıp İstanbul’da okumak isteyen genç nüfus için büyük bir fırsattır. Edirne hem İstanbul’a yakın olması hem de daha ucuz ve güvenli olması bakımından öğrencilerin tercih edebileceği bir şehirdir. Öğrencilerin ve öğretim görevlilerinin mesafenin kısalması nedeniyle Edirne’ye daha çok gelip gitmelerinin veya Edirne’de yaşamaya başlamalarının, eğitim sektörüne bağlı olarak ekonomik canlılık getirecek dallar oluşturması beklenmektedir. Yurt inşası, lokanta, sinema, gençlik merkezleri, spor salonları, tiyatro sahneleri gibi sosyal aktivitelere ortam hazırlayacak yeniliklerin hızlı trenin faaliyete geçmesiyle hızlanması mümkündür.

Sonuç ve Öneriler

 

Edirne ile İstanbul arasının özel araçla iki buçuk üç saat arasında alınabilmesi, Edirne’nin, Trakya’nın bir parçası olmasına rağmen, Trakya’nın diğer illerine ve İstanbul’a uzak kalmasına sebep olmaktadır. Edirne ve İstanbul arasındaki sosyal ve ekonomik etkileşimin artması ve çeşitlenmesi oldukça önemlidir. Edirne hızlı trenin bulunmadığı mevcut durumda havayolu ulaşımının da olmamasının etkisiyle diğer Trakya illerinden ve İstanbul’dan uzak düşmektedir. Bu durum çok yakın olmalarına rağmen Edirne’nin İstanbul’un kaynaklarından faydalanamamasına yol açmaktadır. İstanbul’a erişim, Edirne için özellikle ekonomik açıdan oldukça önemlidir. Diğer bir taraftan Edirne gibi turizm ve tarım sektörlerinde ileri gelen bir kente bağlanmak İstanbul için de faydalı olacaktır.

 

Halkalı-Kapıkule ile Trakya’dan başlayan ağın İstanbul ve Ankara üzerinden diğer bütün illere bağlanabilmesi, Türkiye’nin topyekûn kalkınması açısından da önemlidir. Edirne, coğrafi konumu sebebiyle Türkiye’nin geri kalan illerine uzakta kalmaktadır. Hâlbuki hem Yunanistan’a hem de Bulgaristan’a açılan sınır kapılarının Edirne’de olması, ili oldukça stratejik bir konuma sokmaktadır. Şehrin bu Avrupa’nın hemen yanı başında bulunan konumundan bütün ülkenin faydalanabilmesi için Edirne’nin İstanbul’a yaklaşması gerekmektedir. Hızlı trenin gelmesi ile 1 saate düşecek olan iki il arasındaki mesafe, hem Edirne’nin ülkenin geri kalanı ve metropolleri ile olan etkileşimi hem de ülkenin Avrupa ile olan etkileşimi açısından önemlidir.

 

Türkiye’de ve dünyada mevcut durumda faaliyette olan hızlı trenlerin illere ve çevrelerine etkileri düşünüldüğünde, Halkalı-Kapıkule hızlı tren hattı Edirne’nin sosyal ve ekonomik gelişmesine katkı sunacaktır. Edirne Hızlı Tren Etki Analizi Raporu’nda hem dünyadan hem de Türkiye’den hızlı trenin sosyal ve ekonomik kalkınmaya katkılarını gösteren örnekler araştırılmıştır. Hızlı tren istasyonlarının şehre gelmesi, şehrin ulaşılabilirliğinin artması demektir. Hızlı tren vesilesiyle zaman içinde inşa edilen ofis, pansiyon, otel, restoran, toplantı salonu gibi binalar şehrin Gayri Safi Milli Hâsılasına da katkı yapacaktır.

 

Halkalı-Kapıkule hızlı treninin güzergâh üzerindeki durak noktaları stratejik olarak belirlenmeli ve bölgedeki etkileşimin artırılmasına hizmet etmelidir. Hızlı trenlerin iki güzergâh arasındaki durak sayıları konvansiyonel hat trenlerine göre daha az olmaktadır. Bunun sebebi iki şehir arasındaki mesafeyi kat etme süresini kısaltmaktır. Edirne–İstanbul arası 1 saatlik bir yolculukta 2 veya 3 durak belirlenmesi muhtemeldir. Bu durakların nerelerde olacağının belirlenmesi nüfus ve sanayi de gözetilerek yapılmalıdır. Ayrıca hızlı trenlerin tam olarak işlevsel olabilmeleri açısından şehrin içinde de tamamlayıcı ulaşım ağları olmalıdır. Hızlı tren ancak bu durumda şehir içi trafiğini rahatlatabilir.

Ek 1 Türkiye’de Mevcut ve Planlanan Hızlı Tren Hatları

Türkiye’deki bütün hızlı tren hatlarının listesi, 2015 (yeni açıklananlar dâhil olmak üzere)

1. Ankara-İstanbul Yüksek Hızlı Tren

2. Polatlı-Konya Yüksek Hızlı Tren

3. Osmaneli-Bursa-Bandırma Hızlı Tren

4. Ankara-Sivas Yüksek Hızlı Tren

5. Yenice-Afyon-İzmir Yüksek Hızlı Tren

6. Sivas-Erzincan Hızlı Tren

7. Konya-Karaman Hızlı Tren

8. Halkalı-Kapıkule Hızlı Tren

9. Köşeköy-Halkalı Hızlı Tren

10. Sincan-Köşeköy Yüksek Hızlı Tren

11. Bursa-Balıkesir-Çandarlı Hızlı Tren

12. Selçuk-Denizli Hızlı Tren

13. Eskişehir-Burdur-Antalya Hızlı Tren

14. Delice-Çorum-Samsun-Fatsa Hızlı Tren

15. Yerköy-Kayseri Hızlı Tren

16. Antalya-Konya-Nevşehir-Kayseri Hızlı Tren

17. Sivas-Malatya-Diyarbakır-Mardin Hızlı Tren

18. Erzincan-Trabzon Hızlı Tren

19. Erzincan-Kars Hızlı Tren

20. Karaman-Mersin-Gaziantep-Habur Hızlı Tren (17)                                                             

 

(17) T.C. Ulaştırma Bakanlığı, Hedef 2023 10. Ulaştırma Şurası, Şura Özeti, İstanbul, 2009, s. 223.

 

EK 2 Edirne’ye Havalimanı Projesi

 

Ulaştırma Bakanlığı’nın açıklaması doğrultusunda Edirne’ye yeni bir havalimanı projesinin planlanmakta olduğu bilinmektedir. Havalimanı etki analizi bu çalışmanın konusu olmamakla birlikte ulaşım üst başlığı çerçevesinde yeni havalimanının Edirne’ye etkileri tanımlanabilir. Real Estate Economics tarafından yapılan bir çalışma, havaalanından uçak kalkış miktarı ile bir bölgedeki nüfus arasında pozitif bir ilişki bulmuştur.18 Aynı çalışmada uçak trafiğinin artmasının ekonomik büyüme ve istihdama da olumlu etkileri olduğu gösterilmektedir.

 

Edirne, İstanbul’a 237 km uzaklıktadır ve özel araçla bu yol 2 saat 45 dk. civarında kat edilebilmektedir. Fakat Anadolu’nun diğer kentlerinden Edirne’ye havayolu ile ulaşmak için önce İstanbul’a ya da Çorlu’ya uçakla gitmek ve oradan da karayolunu kullanmak gerekmektedir. İstanbul’a bu kadar yakın olan bir şehrin ulaşımının bu denli karmaşık olması, şehrin konum itibarıyla sahip olduğu avantajları kullanamamasına sebep olmaktadır. Bu nedenle hızlı tren ile birlikte havalimanı projesinin de Edirne için önemli bir fark yaratması beklenmektedir.

 

DHMİ ve Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından geçtiğimiz yıl içerisinde gerçekleştirilen açıklamalar doğrultusunda Edirne Havalimanı, en son yapılması planlanan beş havalimanı içerisinde bulunmaktadır. Bu durum Edirne’nin ulaşım problemlerinin kısa süre içerisinde çözüleceğini göstermektedir. Havalimanının ayrıntılı etki analizi başka bir çalışmanın konusu olsa da Edirne ulaşımına yapacağı katkı dolayısıyla hızlı trenle aynı doğrultuda düşünülerek bu yeni duruma iyi hazırlanmak gerekmektedir.