Uzun süren çalışmalar sonucunda Avrupa’ya giden hattan Keşan’a doğal gaz verilmeye başlandı. GAZDAŞ firması doğal gaz hattının temelinin atıldığı 15 Haziran 2015 tarihinden bugüne kadar büyük bir hızla ve gece gündüz çalışarak Keşan’ın büyük bir bölümünde alt yapı çalışmasını bitirdi.
Birçok binanın önüne servis kutusu konuldu. Ocak ayının sonuna doğru da ilk doğal gaz kullanıcıları evlerine gaz alabilecek. 2017 kışında ise kapısının önünde servis kutusu olan birçok abone doğal gaz kullanabilecek.
Ancak birçok insan, doğal gaza geçiş konusunda hâlâ endişe duymaktadır. Bu endişenin başında da doğal gazın pahalı bir yakıt olması gelmektedir. Bu insanlar, kömüre ödedikleri yakıt parasıyla doğal gazla ısınabilir miyim diye karşılaştırma yapmakta ve düşünmektedirler.
Kömür, doğal gaz veya diğer yakıtlar, sahip oldukları kalorilerle ve yakma sisteminin verimleriyle değerlendirildiğinden, bu yakıtlar arasında bir seçim yapmak matematiksel kıyaslamayla mümkündür.
İGDAŞ (İstanbul Gaz Dağıtım A.Ş) ın aşağıdaki tablodaki verilerini Keşan’daki kömür fiyatlarına uyarladığımızda görülmektedir ki, kalorisi 5800 ve tonu 600 TL olan ithal kömürle ısınmak doğal gaz la ısınmaktan daha pahalıdır. Edirne’de doğal gazın birim fiyatının daha ucuz olduğunu da unutmamak gerek.
|
UCUZLUK SIRASI |
YAKIT CİNSİ |
ISIL DEĞER K.calori |
BİRİM FİYAT TL |
VERİM % |
HESAPLAMA FORMÜLÜ |
TL/1000 kcal |
|
1 |
Doğalgaz (Konut) |
8250 |
0,932924 |
90 |
0,932924*(1000/8250*90) |
0,1256 |
|
2 |
Linyit (İthal) |
5800 |
0,600000 |
65 |
0,600000*(1000/5800*65) |
0,1592 |
|
3 |
Fuel-Oil 4 (Kalorifer. Yakıtı) |
9700 |
2,240000 |
80 |
2,24*(1000/9700*80) |
0,2887 |
|
4 |
Elektrik |
860 |
0,331833 |
99 |
0,331833*(1000/860*99) |
0,3897 |
|
5 |
Motorin |
10200 |
4,619048 |
84 |
4,619048*(1000/10200*84) |
0,5391 |
|
6 |
Tüpgaz |
11000 |
5,720339 |
88 |
5,720339*(1000/11000*88) |
0,5909 |
|
7 |
LPG Propan |
11000 |
6,194820 |
90 |
6,194820*(1000/11000*90) |
0,6257 |
Hatta, Keşan’daki hemen hemen bütün kömür kazanlarını, kazan dairelerini ve kalorifer tesisatlarını yakından görüp inceleyen birisi olarak, kötü kazan, uygun olmayan baca, yalıtımsız tesisat, uygun olmayan yakma tekniği nedeniyle; bizim toplam yanma verimimizin daha düşük olduğu ve kömürle ısınmada çok daha fazla para ödeyeceğimiz rahatlıkla söylenebilir.
Ayrıca dövizdeki dalgalanmalar ve serbest piyasanın inisiyatifindeki kömür fiyatlarının 2017 kışında daha da artacağını ön görürsek, devlet denetimindeki doğal gazın daha ekonomik bir yakıt olacağı kesindir.
DOĞAL GAZLA ISINMADA YÖNTEM SEÇİMİ:
MERKEZİ SİSTEM Mİ? BİREYSEL SİSTEM Mİ?
2016 nın son günlerinde Keşan Belediyesi ve GAZDAŞ tarafından yapılan toplantıdan da edindiğim izlenim, doğal gazla ısınma ve doğal gaz da güvenlik konularında yeteri kadar net bir görüş yok.
Doğal gaza dönüşümün, evde yapılacak basit su tesisatı tadilatından öte, projelendirilmesinden yapımına, kullanılacak malzemeden gaz açılışına kadar hepsinin özel güvenlik tedbirleri gerektirdiği ve özel şartnameye bağlı olduğu sanırım tam anlaşılmış değil. Dönüşüm firmalarının sertifikalı olma zorunluluğu, bu firmalara ağır yasal sorumluluk yüklendiği, bu nedenlerle de her önüne gelenin doğal gaz dönüşümü yapamayacağı yeteri kadar kavranabilmiş değil.
Belediyede yapılan toplantıda gerek Belediye Başkanımız Mehmet ÖZCAN ve gerekse de GAZDAŞ İşletme Müdürü Cumhur Pekdemir’in, özellikle üzerinde durdukları dönüşüm işlerinin sertifikalı mühendislik firmaları tarafından yapılması gerektiği konusundaki uyarılar bu nedenle yeteri kadar karşılık görmedi.
Toplantıda en çok gündeme gelen, daha önce yatırılan abonelik ücretleriyle bireysel ısıtma ve merkezi ısıtma konularıydı.
Genel olarak merkezi ısıtma sistemi bireysel ısıtma sistemine göre daha avantajlıdır. Ancak bu genel tespit her özel durum için geçerli olmayabilir. Zira merkezi ısıtma sistemi özel birtakım şartların sağlanması koşuluyla yapılabilecek ısıtma sistemidir. Her binanın bacası, kazan dairesi, tesisatı vb. şartları farklıdır.
Enerji Verimliliği Kanunu’na bağlı olarak değiştirilen Kat Mülkiyeti Kanunu’nun 42. maddesi gereğince; bir binanın veya bir parsel üzerindeki bina bloklarının toplam inşaat alanı 2000 metrekare ve üzerinde ise, o binanın veya blokların ısıtma sistemini merkeziden bireysele çevirmek için kat maliklerinin tamamının oy birliği ile karar vermeleri gerekmektedir. Bir tek kat malikinin itirazı bile bireysel sisteme geçişi engellemektedir.
Tek başına oy birliğinin sağlanması merkezi ısıtma sistemine geçiş için yeterli bir gerekçe değildir. Bunun yanında; yukarıda belirtilen binaya ait özelliklerin teknik açıdan değerlendirilerek karar verilmesi daha doğru olacaktır.
Hepimiz sıklıkla karşılaşıyoruzdur. Yeni daire alan birçok kişi “ufak tefek” tadilatlar yapmadan dairesini kullanamaz… Yeni yapılan iş merkezlerinde, AVM lerde açılıştan hemen sonra yapılan tadilatlar, sonradan çekilen kablo kanalları, tesisatlar, yama gibi bölmeler, vb. hepimizin her gün şahit olduğu plansızlık ve öngörüsüzlük örnekleridir. Tanıdığım birçok kişi, “aslında bireysel ısıtma sistemi istiyorum ama evimde tadilat olmasın diye merkezi olsun diyorum” ikilemi yaşıyor. Oysa bütün bunlar zamanında öngörülerek kombi sistemi için bağlantı yerleri yapılamazmıydı? Bunun faturası hangi müteahhide veya hangi mühendise kesilmeli? Hiç olmazsa şimdi, önümüzde zaman varken doğru bir planlama ile yap-boz a çevrilmeden bu iş yapılabilmelidir.
İlçemizde yüzlerce binada doğal gaz dönüşümü yapılacak, özellikle toplu konutların bulunduğu kısımlarda süreç nasıl işleyecek, buna nasıl karar verilecek. Bu işin sorumluluğu veya vebalini kim nasıl üstlenecek? Çünkü, bazı durumlarda parmak sayısı tek başına bizi doğru sonuca götürmeyebilir. Sistemin bilimsel-teknik analizi belirleyici kriter olmalıdır.
Merkezi sistem tercih edenlerin aşağıdaki soruların tümüne olumlu yanıt vermeleri gerekmektedir.
1- Kazan dairesi ve bacanın merkezi ısıtma sistemine dönüştürülmesi uygun mu?
2- Kazan dairesi ve bacanın merkezi ısıtma sistemine dönüştürülmesi ekonomik mi?
3- Mevcut kömürlü ısıtma sisteminde merkezi sıcak su var mı?
4-Mevcut tesisat kireçlenme, korozyon vb. nedenlerden dolayı ekonomik ömrünü tamamlamış mı?
5- Kanal içerisindeki veya bodrum katlardan geçen tesisatın ısı yalıtımı standarda uygun mu?
6- Her kes, her ay tükettiği ısınma giderinin ücretini ödeyecek mi?
Bu kriterler değerlendirilmeden ısıtma sisteminin seçimine karar verilmemelidir.
Ayrıca Enerji verimliliği Kanunu merkezi ısıtma sistemine sahip binalar için bir takım zorunluluklar getirmiştir. Şöyle ki; Toplam ısıtma giderinin % 30 u, kayıplar ve ortak mahallerin ısıtılmasına karşılık bütün kat maliklerine dairelerinin kullanım alanına göre paylaştırılır. Geri kalan % 70 ise her hanedeki kalorimetre veya payölçerden okunarak hesaplanır. Merkezi Isıtma sisteminde evinizin sıcaklığını 15 oC nin altına düşüremez, yani kaloriferi kapatıp gidemezsiniz.
Merkezi sistemle ısınmayı düşünen özellikle toplu konut bölgelerindeki kat maliklerine önerilerim şunlardır:
1-Bu işle ilgilenecek bir komisyon kurulmasını sağlamalıdır.
2- Komisyon ücret ödeyerek yeterliliğine güvendiği iki ayrı firmaya, kazan dairesi, kazan, baca, kanallardan ve diğer mahallerden geçen tesisat, ilk yatırım maliyeti vb konuları değerlendiren iki ayrı rapor hazırlatmalıdır. Bu raporlardan birisi merkezi ısıtma, diğeri bireysel ısıtma hakkında olmalıdır.
3- Komisyon, Edirne ve Tekirdağ’ da benzer binalardaki merkezi uygulamayı incelemeli buralardaki kat maliklerinin görüşlerini almalı ve faturalarını incelemelidir.
Komisyonun kararı kat maliklerince değerlendirildikten sonra sistem seçimine karar verilmelidir. Aksi takdirde bina yöneticilerinin zan altında kalmaktan kurtulmaları mümkün değildir.
Bireysel sisteme geçecek binalarda ise zaman kaybetmeden karar alınarak ortak doğal gaz kolon tesisatı yapılarak binaya gaz alınmalıdır. Daire içlerinde her kes kendi çözümünü üreteceğinden komşuluk ilişkileri de zarar görmeyecektir.
Bir diğer konu da, toplu konut bölgelerindeki kat maliklerinin mevcut kömür kazanlarının doğal gaza dönüştürülebileceğini düşünmeleridir. Yukarıda belirttiğim gibi bu işin her adımı şartnameye bağlanmıştır. Bakın bu konuda GAZDAŞ şartnamesi ne diyor.
Katı yakıtlı yarım silindirik kazanlar, sıvı yakıtlı yarım silindirik kazanlar ve TSE belgesi olmayan tam silindirik sıvı ve katı yakıtlı kazanlar doğalgaza dönüştürülmemelidir.
TSE belgesi olan katı yakıtlı tam silindirik kazanlar, doğalgaza dönüşüm halinde TS EN 303-3(1000 kW'a kadar olan kazanlar için) veya TS 4040(1000 kW üzerindeki kazanlar için) standardı tarafından istenen verim şartlarını sağladığı, akredite uygunluk değerlendirme kuruluşları tarafından yapılan verim raporu ile belgelendirilmesi halinde doğalgaza dönüştürülebilir.
Yani;
- Kazan yarım silindirik ise doğal gaza dönüştürülemez,
- Kazan başka tipteyse ve TSE belgesi yoksa doğal gaza dönüştürülemez,
- Kazan kapasitesine göre doğal gaza dönüşümden sonra % 80- % 90 mertebelerinde verim sağlanmış olacak.
- Dönüşümün uygunluğu, akredite olmuş kurum tarafından belgelenecek.
Kazanla ilgili bu şartlar sağlanırsa GAZDAŞ bu kazana gaz verecek.
Bu arada, mevcut kömür kazanının ne kadar zamandır kullanıldığı, Doğal gaza dönüşümden sonra kaç yıl daha kullanılabileceği gibi konular raporlandırılmalıdır. Kazanın iç yüzeylerindeki kireçlenme, pas tabakası, yanma yüzeylerinin temizlenebilirliği verimi olumsuz etkileyecektir. Bu durumda da kurulacak komisyon aynı kazanın daha önce yapılan dönüşümlerini yerinde inceleyerek dönüşüm maliyetleri ile yeni kazan maliyetini kıyaslamalı, verimlilik ile doğal gaza dönüşümden sonra kullanılacak süre hakkında kat maliklerine tatmin edici belge sunabilmelidir.
2017 yılının herkese sağlık, mutluluk ve huzur getirmesini temenni ediyorum.
Ayhan AYDIN
